Waarom je innerlijke criticus je gevangen houdt in de schaduw
Waarom je innerlijke criticus je gevangen houdt in de schaduw
We kennen allemaal die stem in ons hoofd.
De stem die zegt dat je harder moet werken. Dat je beter moet zijn. Dat je niet genoeg doet.
De stem die elk foutje uitvergroot en je eraan herinnert dat je niet mag falen.
Dat is je innerlijke criticus.
Voor sommigen is die stem een zachte fluistering. Voor velen die trauma of ingrijpende ervaringen hebben meegemaakt, is het een constante storm. Dr. Narukar (Harvard) legt uit dat juist mensen met een trauma-achtergrond een veel sterkere innerlijke criticus ontwikkelen. Het is een oud beschermingsmechanisme: als jij maar streng genoeg bent voor jezelf, word je misschien niet meer afgewezen, gekwetst of verlaten.
Maar de prijs is hoog.
De innerlijke criticus en je brein
Neurowetenschappelijk gezien activeert de innerlijke criticus steeds opnieuw je amygdala – het angstcentrum van je brein.
Elke keer dat je jezelf afwijst, ervaart je lichaam dit alsof er gevaar dreigt.
Cortisol (stresshormoon) stijgt, je hartslag versnelt, je ademhaling schiet omhoog.
Dit zet je zenuwstelsel vast in survival mode.
Het gevolg?
Je relaties voelen gespannen omdat je steeds bang bent om te falen of afgewezen te worden.
Op je werk raak je uitgeput door perfectionisme en pleasen.
Je zelfbeeld is fragiel, omdat je niet mag ontspannen van je eigen innerlijke politieagent.
In Jungiaanse taal: de innerlijke criticus is een schaduwfiguur. Een deel van jou dat ooit diende om je te beschermen, maar nu jouw licht blokkeert.
Hoe kun je dit herstellen?
Herken de stem. Schrijf eens op wat je innerlijke criticus tegen je zegt. Vaak zie je patronen: “Ik ben niet goed genoeg.” “Ik doe het fout.” “Ik moet perfect zijn.”
Koppel het aan je verleden. Vraag jezelf: waar heb ik dit ooit geleerd? Vaak ligt er een ouder, leerkracht of situatie achter die dit in jou heeft geplant.
Reguleer je amygdala. Ademhalingsoefeningen (zoals Buteyko, De Verbonden Adem of Hartcoherentie), mindfulness en lichaamswerk kalmeren je zenuwstelsel en halen je uit de overdrive van stress.
Ontwikkel de innerlijke getuige. Dit is de stem die waarneemt zonder oordeel. Jung noemde dit het Zelf: de kern in jou die groter is dan je wonden. In Voice Dialogue noemen we dit ‘Ego Awareness’. Dit is het deel dat getuige is van verschillende delen (die vaak elkaar zien als tegenstander) in ons zoals de innerlijke criticus en het tegendeel van deze pool.
Schaduwwerk. Ga in gesprek met je innerlijke criticus. Vraag: “Wat probeer je te beschermen?” Vaak schuilt er een kwetsbaar innerlijk kind achter dat bang is om weer pijn te voelen.
Zelfcompassie oefenen. Studies tonen aan dat liefdevol en vriendelijk jezelf toe leren spreken (zoals ontwikkeld door Kristin Neff) letterlijk de amygdala kalmeert en je prefrontale cortex activeert — het deel dat overzicht, rust en creativiteit brengt.
Oefening: Dialoog met je criticus
Pak pen en papier.
Schrijf een zin op die je innerlijke criticus vaak zegt.
Antwoord er vervolgens bewust op vanuit een liefdevolle, volwassen stem.
Bijvoorbeeld:Criticus: “Je verpest het altijd.”
Jij: “Ik ben aan het leren. Fouten maken betekent dat ik groei.”
Door dit gesprek steeds opnieuw te voeren, herschrijf je letterlijk de bedrading in je brein.
Tot slot
De innerlijke criticus verdwijnt nooit helemaal — maar hij hoeft je ook niet langer te overheersen. Wanneer je leert luisteren naar wat eronder ligt, ontdek je dat deze stem ooit uit angst is geboren. En dat jij nu, als volwassene, die angst mag dragen, in plaats van erdoor geleid te worden. Vaak zit er ook nog goud verborgen in dit stuk. Durf jij dit te ontdekken?
Heling begint bij bewustwording. En vanuit bewustzijn ontstaat keuze.
✨ Wil je dieper aan de slag met dit werk?
Doe mee met onze Basiscursus Schaduwwerk & Innerlijk Kind (€19) en krijg toegang tot onze community.
👉 Klik hier voor de basiscursusVerdiep je verder met de Verdiepingscursus Schaduwwerk (€79), inclusief maandelijkse Q&A met onze therapeuten.
👉 Klik hier voor de verdiepingscursus
Of plan een gratis kennismakingsgesprek voor ons 3-maanden traject, waarin we samen werken aan het temmen van je innerlijke criticus.
👉 Plan hier een kosteloze kennismaking
