Het verschil tussen cognitieve en psychodynamische therapie

Talk is powerful medicine

Weet jij wat psychodynamische therapie is? Het is een vorm van psychotherapie die gebaseerd is op een gesprek voeren. Een relatie tussen cliënt en therapeut ontwikkelen. Het is een hele andere aanpak dan cognitieve gedragstherapie (cgt of cbt in het Engels) waarbij skills worden aangeleerd om het bewustzijn van een cliënt te trainen en op deze manier symptomen die het bewustzijn verstoren in bedwang te houden. In een reguliere praktijk veronderstelt men dat 8 - 12 sessies cgt genoeg zijn om iemand te ‘behandelen’. Cognitieve gedragstherapie is de gouden standaard in onze moderne samenleving. Het is waar alle wetenschap op geijkt is en ook het onderwijs. Het is pragmatisch en snel. Maar of het ook de levenskwaliteit langdurig verbetert, dat is de vraag. We kijken in deze blogpost naar het verschil tussen psychodynamische therapie en cognitieve gedragstherapie.

Uit onderzoek blijkt dat veel mensen die cgt hebben gehad, vaak later terugkomen in therapie. In de meeste ‘succes’ studies wordt dit niet meegenomen. Omdat de symptomen minder zijn, wordt het als een ‘succes’ beschouwd. Er zijn nauwelijks studies die de lange termijn hebben onderzocht. Dit is een vrij intensief onderzoek natuurlijk. De gouden methode van de cognitie is dus onderbouwt op de korte termijn. Vraag jezelf eens af, denk je dat het echt realistisch is dat een persoon in 8 - 12 weken kan veranderen?

Psychodynamische therapie is vaak een langduriger traject van bijvoorbeeld een jaar. Er ontstaat een diepgaande relatie tussen cliënt en therapeut. De dingen die voorkomen in deze relatie en in het leven van de cliënt kunnen allemaal worden besproken. Alles mag gezien worden. Er zijn geen worksheets waar cliënten huiswerk in moeten maken. Deze vorm van therapie is ontwikkeld door onder andere Sigmund Freud en Carl Gustav Jung. Een belangrijk verschil is dat het onbewuste van de psyche wordt meegenomen in de therapie. Welke delen van je psyche worden belast door inhouden die je van je ouders hebt overgenomen? Omdat je moeder een angstige kijk op het leven had, heb je deze instelling misschien onbewust overgenomen. Wellicht mocht je vader niet losbandig zijn in zijn pubertijd en wijst hij dit onbewust van jou af waardoor jij ook dit deel in jezelf onderdrukt. Dit kan een groot effect hebben op de kwaliteit van je leven waar je niet bij stilstaat en wat in de eenzijdigheid van cgt vaak niet diepgaand wordt onderzocht. Het draait bij cgt vaak meer om de methode dan om het rapport dat ontstaat tussen cliënt en therapeut. In veel gevallen werkt men ook met een gestandaardiseerd draaiboek en er is daardoor niet altijd ruimte voor diepgaandere gesprekken. Dat is een groot verschil. Carl Jung bedacht de term: individuatie. Het gaat in de dieptetherapie over het individu. Jouw persoonlijke reis. Jung gaf altijd aan de antwoorden niet te hebben. De analyst of therapeut zou geen autoriteit figuur moeten uithangen. In de tijd van Freud was dit vaak nog wel het geval in psychodynamische therapie en dat heeft het beeld van deze vorm van therapie geen goed gedaan. Tegenwoordig ligt de nadruk op een gelijkwaardige verhouding en volgt de therapeut de psyche van de cliënt. Wij (dieptepsychologen) gaan ervan uit dat het zelfregulerende en zelfhelende vermogen van de psyche de antwoorden heeft. Onze antwoorden vinden we niet door heel hard na te denken, want als we daar onze problemen echt mee konden oplossen zag de wereld er nu al heel anders uit. De kunst is juist om het eenzijdige en rationele karakter van het benaderen van onszelf en de wereld op te heffen. De ratio heeft uiteraard een belangrijke plaats in de therapie, is niet verheven boven emoties, gevoelens en intuïtie, maar werkt er op een gezonde manier mee samen.

De conflicten in de persoon dienen opgelost te worden. Deze zijn vaak onbewust. Dat er geen bewijs is voor het feit dat het onbewuste zo van invloed is op ons als mens is niet waar. De Nobelprijs winnaar Daniel Kahneman heeft bijvoorbeeld een boek geschreven met de titel: ‘Ons feilbare denken - Thinking, fast and slow’. Waarin de twee systemen (onbewust en bewust) van de psyche worden beschreven. Dit boek is bij markteers en economisten erg populair. Het beschrijft nauwekeurig hoe het onbewuste onze keuzes beinvloedt. Hij maakte in zijn publicaties korte metten met het idee van de rationeel calculerende mens die in zijn eigen voordeel handelt.

Het meest uitgebreide, recente onderzoek naar de effectiviteit van psychodynamische therapie en de verhouding ten opzichte van reguliere cognitieve gedragstherapie is onderzocht door Jonathan Shedler. Lees zijn onderzoek in de volgende paper: ‘The Efficacy of Psychodynamic Psychotherapy’ Jonathan Shedler, PhD University of Colorado Denver.

Onze reguliere geestelijke gezondheidszorg definieert een succesvolle behandeling door te bekijken of de symptomen minder aanwezig zijn. Maar wat is de definitie van succes voor de cliënt? Zou de ggz moeten bepalen wat een succes is? De therapeut? Of de clïent?

De cliënt wil vaak een rijker leven. Waarde aan zijn leven toekennen. Symptomen die minder de kop op steken, dat is natuurlijk fijn maar vaak wil de therapeut en ook de cliënt meer. Het succes van cognitieve gedragstherapie op de lange termijn is helemaal niet zo groot. Uit onderzoek blijkt zelfs dat psychodynamische vormen van therapie die meer te maken hebben met de relatie tussen cliënt en therapeut, op langere termijn effectiever zijn.

Uren van therapie zijn bekeken, beluisterd. Experts in het veld van beide vormen van therapie zijn gevraagd naar wat succes voor hen betekent in een sessie en in een behandeling.

De cognitieve methode krijgt de meeste aandacht tijdens universitaire opleidingen en onderzoeken, terwijl de onderzoeken worden gedaan door onderzoekers die zelden zelf klinisch actief zijn.

In de uren aan therapiesessies die zijn onderzocht, zijn 100 dingen gedefinieerd die in een sessie kunnen gebeuren en die een bepaald effect kunnen hebben. We zoeken naar een meetbaar effect op een groep die groot genoeg is om significant te zijn.

Bij cliënten die psychodynamische therapie ervaren zien we dat ze blijven groeien. De persoonlijkheid komt in beweging. We lossen onze problemen niet op, maar we groeien er over heen. Dit geeft vrijheid. We onderdrukken of beheersen onze problemen niet, we kunnen er objectief naar kijken en slagen er in er niet meer door uit het veld geslagen te worden.

We fixen onszelf niet (want we zijn niet gebroken), we leren onszelf beter kennen. We hacken ons brein niet, maar leren een rijker leven te leiden door onze betekenisgevende capaciteit te ontwikkelen; we krijgen opnieuw zin in het leven wanneer we onszelf leren waarderen als waardevolle wezens met een missie op aarde.

In Jungiaanse therapie staat de beleving van de cliënt centraal en brengt het onbewuste bijvoorbeeld een droom aan het licht waar vervolgens het gesprek over gaat. Op deze manier kan de eenzijdige rationele kijk om het menselijke bestaan worden opgeheven.

Als je iemand een vragenlijst geeft, zoals bij een cgt intake, dan ga je er van uit dat het onbewuste niet bestaat. Een cliënt kan met zijn rationele brein aangeven ‘hoe’ het gaat. Het boek van Daniel Kahneman toont wetenschappelijk aan dat we vaak niet in staat zijn de juiste keuzes te maken, dus zo’n vragenlijst is moeilijk waarheidsgetrouw in te vullen. In de relatie tussen therapeut en cliënt komen onbewuste conflicten naar boven door te onderzoeken wat er gebeurt in de dynamiek. Wat wordt er bijvoorbeeld geprojecteerd op de therapeut?

Ik hoop dat je een duidelijker beeld hebt gekregen van wat volgens mij de belangrijkste verschillen zijn tussen psychodynamische therapie en de reguliere vorm van cognitieve gedragstherapie. Voel je je aangetrokken tot deze eerste vorm van therapie? Ontdek dan of dat na een gratis uur introductie nog steeds zo is.

Maak hieronder een afspraak met één van ons drie.